Pierwszym z trzech okresów warunkowych w języku francuskim jest 1. typ okresu warunkowego, czyli warunek w przyszłości lub też warunek w teraźniejszości. Przez użytkowników francuskojęzycznych jest odróżniany od pozostałych okresów warunkowych jako możliwy do zrealizowania, prawdopodobny. Używamy go, gdy chcemy opowiedzieć o planach, zamierzeniach, czyli wtedy, kiedy planujemy przyszłe wydarzenia, ale obudowane są one pewnym warunkiem. 

Moim zdaniem, dwie kluczowe sprawy, o których trzeba pamiętać, gdy układamy zdania w 1. okresie warunkowym, to:

• trzeba mieć cały czas świadomość, że „si” w tym schemacie odpowiada polskiemu „jeśli” lub „jeżeli”, które przybliżają nas do tego francuskiego possible, a nawet probable. Nigdy „gdyby” ("gdyby" zmniejsza prawdopodobieństwo wydarzeń, czyli chcąc zagdybać, używamy struktur drugiego okresu warunkowego, o którym napiszę w innym poście)!

• oraz druga sprawa: zawsze po „si” w tym typie zdań musi być czas teraźniejszy, nigdy po „si” nie dawajmy czasu przyszłego, to byłby błąd, polonizm!

Oczywiście nie jest ważne, które ze zdań składowych będzie pierwsze. Ważne, że „si” jest przyklejone do czasu teraźniejszego – ta część okresu warunkowego może iść na początku (Si + présent......), a może iść w drugiej części (.....si + présent). Za to w tej części zdania, gdzie nie ma „si”, możemy używać czasu teraźniejszego albo czasu przyszłego (generalnie: futur simple, ale czasami, w powie potocznej język francuski może tu używać futur proche), albo trybu rozkazującego.

A oto historyjka o Solange, którą napisałam w roku 2006 i której używam, ucząc trybów warunkowych w języku francuskim. Solange est une fille. Elle a un peu de temps jeudi donc elle pense ce qu’elle peut faire. Solange ma nieco czasu w czwartek, zastanawia się, jak go spożytkuje: jeśli/jeżeli pójdzie do kina.... cała jej przyszłość może się zmienić. To klasyczne zdania warunkowe I typu: si + présent + futur simple. Wstawcie odpowiednie, poprawne formy czasowników. Uwaga, start! 

 Copyright © by Nika Fronc-Iniewicz, marzec, 2015. All rights reserved.

– Si Solange va au cinéma jeudi, elle reviendra tard.

– Si elle revient tard, elle ..........................(être) très fatiguée.

– Si elle ..........................(être) très fatiguée, elle ............................(se coucher) sans faire ses devoirs.

– Si elle ........................ (se coucher) sans faire ses devoirs, elle......................... (avoir peur) d’aller à l’école le lendemain.

– Si elle ......................................(avoir peur) d’aller à l’école le lendemain, elle ........................................(ne pas y aller).

– Si elle ........................(ne pas y aller) vendredi, elle ..............................(aller) se promener au parc.

– Si elle .....................(aller) se promener au parc, elle ......................(rencontrer) sa copine.

– Si elle ......................(rencontrer) sa copine, elles .............................(bavarder).

– Si elles ........................(bavarder), elles ….............................. (ne pas faire attention) au entourage.

– Si elles …..................... (ne pas faire attention) an entourage, elles ….............. (aller) dans une partie mystère du parc.

– Si elles …...........(aller) dans une partie mystère du parc, Solange ....................... (commencer) à rêver.

– Si elle .....................(commencer) à rêver, elle ..................................... (ne pas faire attention) en marchant.

– Si elle ................................ (ne pas faire attention) en marchant, elle ..................... (perdre) son sac à main.

– Si elle ....................... (perdre) son sac à main, elle ................................ (se mettre à pleurer).

– Si elle .......................... (se mettre à pleurer), elle ..................................(ne pas avoir) son mouchoir pour essuyer les larmes.

– Si Solange ..................................(ne pas avoir) son mouchoir pour essuyer les larmes, un bel homme lui .....................................(donner) le sien.

– S’il lui ..........................(donner) le sien, Solange lui ......................... (sourire).

– Si Solange lui ..................... (sourire), l’homme .............................. (tomber amoureux) d’elle.

Jak widzicie, mechanizm nakręcania tej historyjki jest bardzo prosty: wystarczy mieć pierwszą część pierwszego zdania warunkowego (czyli właśnie warunek w przyszłości), a potem już leci samo, każda kolejne wymyślone zdarzenie staje się w następnym zdaniu warunkiem itd. Najlepiej zacznijcie od czegoś wam bliskiego, np. Si demain il ne pleut pas... albo Si ma voiture tombe en panne..., albo Si mon fils m'achète une fleur..., i wyobraźcie sobie, co mogłoby się zdarzyć następnie. Miłej zabawy z układaniem własnych historyjek.

A oto prawidłowo odmienione czasowniki z ćwiczenia powyżej:

sera

est / se couchera

se couche / aura peur

a peur / n'y ira pas

n'y va pas / ira

va / rencontrera

rencontre / bavarderont

bavardent / ne feront pas attention

ne font pas attention / iront

vont / commencera

commence / ne fera pas attention

ne fait pas attention / perdra

perd / se mettra à pleurer

se met à pleurer / n'aura pas

n'a pas / donnera

donne / sourira

sourit / tombera amoureux

Oczywiście w normalnym życiu niekoniecznie zaczynamy od „si”! Równie dobrze możemy zacząć od głównej części zdania warunkowego (tej w futur lub w trybie rozkazującym), a potem przejść do si + présent. Ale abyście mogli układać sobie takie historyjki samograje, musiałam przyjąć wersję, że zaczynamy od „si”. Niech ambitniejsi próbują zacząć od drugiej części, czyli niejako opowiedzieć historyjkę od końca. Zdanie warunkowe mogłoby wtedy wyglądać np. tak: Je mangerai toute ma soupe si j'ai faim. A potem, konsekwentnie: Il ne restera rien pour ma famille si je mange toute la soupe. I tak dalej.

Rozumiecie tę metodę? Wydaje mi się, nieskromnie, że jest to niezła metoda na nauczenie się wszelkich zdań warunkowych, uczy myślenia przyczynowo-skutkowego oraz pomaga wyćwiczyć sobie szybkie zmienianie form tego samego czasownika w różnych czasach. To cenne umiejętności, przydatne w mowie i piśmie – dobrze więc byłoby, byście po 2–3 wymyślonych historyjkach przestali ćwiczyć je już pisemnie, ale wymyślali następne historyjki już tylko w mowie, bez zapisywania. To pomoże skupić się na kanale audio Waszych umiejętności precyzowania warunku w przyszłości/w teraźniejszości w języku francuskim. Słuchajcie siebie podczas mówienia.

   Je vous souhaite bonne chance, meuilleurs voeux de réussite.